Szczególny nacisk kładziemy na interaktywność i praktykę.

 

---

· 1 ·

 

 

Metody badawcze oparte na sztuce

Celem zajęć jest praktyczne przygotowanie studentów do realizacji badań społecznych przy użyciu metod opartych na sztuce (arts-based research), w szczególności na fotografii i innych materiałach wizualnych, praktykach teatralnych czy literaturze. Zwrot socjologii w stronę tego rodzaju strategii badawczych wiąże się z dążeniem do upodmiotowienia badanych („oddania im głosu”), stworzenia warunków pogłębionego, empatycznego zrozumienia ich doświadczenia przez badaczy oraz włączenia szerszej społeczności (publiczności) w proces wytwarzania i stosowania wiedzy naukowej. Zajęcia rozwijają kompetencje poznawcze, uważność i kreatywność studentów, przygotowują do myślenia i działania interdyscyplinarnego.

Laboratorium teatralne

Zajęcia opierają się na praktycznym zastosowaniu tzw. nowych, postdramatycznych praktyk teatralnych w celu lepszego rozpoznania możliwości łączenia pracy teatralnej i naukowo-badawczej. Czerpią między innymi z doświadczeń teatru dokumentalnego i partycypacyjnego. Problematyzują kwestie performatywności i ucieleśnienia działań społecznych – z jednej, oraz czynnego uczestnictwa w kulturze artystycznej – z drugiej strony. Pozwalają na włączenie osobistego doświadczenia studentów w obręb sytuacji artystycznych, a także ich samodzielną twórczą ekspresję. Poprzez teatr studenci uczą się także autoprezentacji, występowania przed publicznością i pracy w grupie, nabywają większej świadomości ciała i umiejętności zarządzania emocjami.

Współczesne praktyki społeczno-artystyczne

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z szeregiem współczesnych praktyk artystycznych łączących cele estetyczne i społeczne, określanych jako sztuka społeczna, nowa sztuka publiczna, sztuka partycypacyjna, sztuka dialogiczna czy sztuka oparta na współpracy. Ich współczesna proliferacja jest wyrazem poszukiwania przez artystów sposobu na znaczący kontakt z odbiorcami i zaangażowanie w życie społeczne. Pociąga za sobą także poszerzenie repertuarów ich działania o struktury, interakcje i sytuacje społeczne traktowane jako formy lub media artystyczne. Zajęcia rozwijają wrażliwość estetyczną studentów, uczą krytycznego myślenia, dostarczają niekonwencjonalnych narzędzi pracy w sektorze kultury i sektorze pozarządowym.

---

· 2 ·

 

 

Wstęp do muzealnictwa

Celem zajęć jest przybliżenie problematyki związanej z historią muzeów, w tym kolekcjonerstwa i wystawiennictwa, rolą i zadaniami instytucji muzealnych, zapoznanie z podstawowymi typami muzeów i ich specyfiką, zagadnieniami związanymi z ochroną materialnego dziedzictwa kulturowego oraz funkcjonowaniem współczesnych instytucji muzealnych. W trakcie zajęć studenci zapoznają się także z refleksją kulturową nad muzealnictwem, rolą i znaczeniem muzeów w kształtowaniu tożsamości regionalnej i narodowej oraz zadaniami, jakie stawia przed współczesnymi muzeami edukacja międzykulturowa.

Socjologia muzeum

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z dyskursem społeczno-kulturowym na temat miejsca i roli muzeów we współczesnej kulturze i społeczeństwie. Podczas zajęć Omawiane są także kwestie związane z badaniami i ewaluacją publiczności muzealnej. Zajęcia poszerzają kompetencje językowe z zakresu słownictwa związanego z muzealnictwem, uwrażliwiają na sztukę, umożliwiają swobodne uczestnictwo w kulturze.

Edukacja muzealna

Celem zajęć jest wyposażenie studentów w wiedzę z zakresu edukacji muzealnej rozumianej jako skuteczna forma komunikacji z widzem. Praktycznym wymiarem zajęć jest tworzenie oferty scenariuszy zajęć muzealnych uwzględniających potrzeby różnych grup odbiorców (dzieci, rodzin, dorosłych seniorów, obcokrajowców i innych). Zajęcia zapoznają uczestników z zasadami funkcjonowania muzeów, a także przygotowują do prowadzenia programów edukacyjnych w tych placówkach.

---

· 3 ·

 

 

Socjologia muzyki

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studentów w problematykę socjologicznej analizy muzyki, jej miejsca i funkcji w społeczeństwie z uwzględnieniem współczesnych (nowych) praktyk muzycznych. Zajęcia obejmują następujące treści szczegółowe: muzyka jako przedmiot zainteresowania socjologii, muzyka w refleksji socjologicznej (perspektywy teoretyczne i metody badawcze), muzyka a struktura społeczna, instytucje i organizacje muzyczne, komunikacja muzyczna, muzyka a polityka i religia, muzyka w życiu codziennym, muzyka i technologia, nowe praktyki muzyczne.

Muzyka a zróżnicowanie społeczne: wybrane zagadnienia

Przedmiot omawia więziotwórcze (muzyka jako czynnik integrujący) i różnicujące funkcje muzyki z uwzględnieniem następujących treści szczegółowych: muzyka a kapitał społeczny i kulturowy, muzyka a tożsamość, subkultury muzyczne, styl życia i gust muzyczny, społeczne role i hierarchia instrumentów muzycznych, partycypacja w kulturze muzycznej. Zajęcia rozwijają kompetencje w zakresie kształtowania kapitału społecznego poprzez praktyki muzyczne oraz twórczego łączenia i wykorzystania wiedzy z rożnych dyscyplin.

Społeczne aspekty twórczości muzycznej

W ramach przedmiotu dyskusji poddana zostanie problematyka twórczości muzycznej i jej społecznego kontekstu, zagadnienia socjalizacji muzycznej i roli społecznej muzyka, prestiżu zawodów muzycznych, społecznych uwarunkowań odbioru muzyki oraz relacji między twórcami i odbiorcami muzyki z uwzględnieniem partycypacyjnego modelu uczestnictwa w kulturze muzycznej. Zajęcia rozwijają wrażliwość muzyczną oraz kompetencje w zakresie uczestnictwa w kulturze muzycznej.

---

· 4 ·

 

 

Współczesne badania sektora kultury

Przedmiot ma na celu przybliżenie najpowszechniejszych metod współczesnych badań sektora kultury, przede wszystkim mieszczących się w ramach tzw. badań w działaniu (action research). W trakcie zajęć studenci poznają zasady konstruowania badań (narzędzia, harmonogramy, budżety), wybrane projekty badawcze przeprowadzone w polskim sektorze kultury w ostatnich latach oraz przeprowadzą własne mini-badania. Zajęcia uczą pracy w systemie projektowym, rozwijają umiejętności interpretacji i prezentacji wiedzy.

Polityki  kulturalne

Przedmiot ma na celu całościowe przedstawienie zagadnienia polityk kulturalnych jako jednej z polityk publicznych prowadzonych przez państwa lub samorządy. Zostaną zaprezentowane główne modele (ramy prawne) polityk kulturalnych w Europie i Polsce oraz omówione praktyczne przykłady prowadzenia polityk kulturalnych we współczesnej Polsce, przede wszystkim na poziomie samorządu (regionalnego, gminnego). Zajęcia ułatwiają wejście na rynek pracy, zrozumienie reguł i ram prawnych obowiązujących w sektorze kultury.

Współczesne pole produkcji filmowej

Przedmiot ma na celu nakreślenie roli najważniejszych podmiotów uczestniczących w społecznej konstruowaniu współczesnego przemysłu filmowego. Zostaną omówione m. in. amerykański (hollywoodzki) oraz europejski (w tym polski) model produkcji filmowej, współczesna rola producentów, reżyserów, dystrybutorów, krytyków, festiwali i nagród filmowych oraz publiczności w przemyśle filmowym. Zajęcia pozwalają studentom lepiej poznać wytwory kultury od strony ich produkcji, zrozumieć zasady funkcjonowania pola produkcji filmowej.

Antropologia codzienności: analiza kultury współczesnej

Inspiracją dla  kursu są rozważania Rocha Sulimy dotyczące antropologii codzienności. Podczas zajęć uczestnicy będą poszukiwać nieoczywistych, niejawnych znaczeń kulturowych, obecnych w różnych sferach naszego życia codziennego – zarówno w sferze sacrum, jak i profanum, w życiu wielkich zbiorowości i małych grup społecznych, w kinie, na ulicy, cmentarzu, w reklamie i ogródkach działkowych oraz wielu innych miejscach. Podstawą analizy tych zjawisk będzie metoda semiotyczna.

Semiotyczna analiza przedstawień wizualnych

W ramach przedmiotu studenci zapoznają się z teoretycznymi podstawami semiotycznej interpretacji przekazów wizualnych, nabywając jednocześnie umiejętności ich interpretacji. Podstawowym celem przedmiotu jest kształtowanie umiejętności odczytywania znaków i symboli kulturowych ukrytych w otaczającej nas ikonosferze. uczestnicy kursu zrealizują własny projekt badawczy, a ich zadaniem będzie wykorzystanie dostępnych w socjologii metod, takich jak analiza semiotyczna, do zbadania wybranych przedstawień wizualnych.

---

 

 

SPECJALIZACJA · Nowe praktyki kulturowe · prowadzona jest w instytucie socjologii uniwersytetu w Białymstoku przez członków pracowni sztuki społecznej – socjologów, badaczy społecznych i praktyków kultury.

 

Katarzyna Niziołek

doktor nauk społecznych, autorka rozprawy doktorskiej „Sztuka społeczna. Obywatelski wymiar działań społeczno-artystycznych”, obronionej w roku 2015, realizatorka projektu badawczego „Sztuka społeczna w Polsce. Badanie jakościowe” finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (2011–2013), autorka licznych publikacji na ten temat. Stypendystka The Clifford & Mary Corbridge Trust (University of Cambridge, 2009) i Podlaskiego Funduszu Stypendialnego (2012/13). Publikowała m.in. w „Pograniczu”, „Trzecim Sektorze”, „Przeglądzie Socjologii Jakościowej”, „Dekadzie Literackiej”, „Roczniku Białostockim”, „Limes. Cultural Regionalistics”, „Sztuce i Dokumentacji”. Od 2005 roku pracuje społecznie na rzecz Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku (od 2008 roku jako jej prezes), angażuje się w działalność społeczną w obszarze animacji kultury, edukacji nieformalnej oraz popularyzacji lokalnej historii i dziedzictwa kulturowego. Inicjatorka i koordynatorka Pracowni Sztuki Społecznej. W latach 2014–2018 pracowała przy produkcji uczestniczących projektów teatralnych: „Metoda ustawień narodowych”, „Modlitwa. Teatr powszechny”, „Bieżenki”. Praktykę teatralną łączy z badaniami socjologicznymi. Prowadzi także warsztaty artystyczno-badawcze adresowane do studentów, między innymi w obszarze teatru partycypacyjnego. Od 2016 roku kieruje Uniwersyteckim Centrum Kultury.

Karolina Radłowska

Doktor nauk społecznych, absolwentka studiów doktoranckich Uniwersytetu w Białymstoku na kierunku socjologia, Uniwersytetu w Debreczynie (Węgry) na kierunku etnografia oraz Podyplomowego Studium Muzealniczego Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej na Uniwersytecie Jagiellońskim i Podyplomowych Studiów Menadżer Kultury w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Białymstoku. W latach 2004–2018 pracownik Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, a następnie Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej. Kuratorka wystaw muzealnych oraz artykułów z zakresu muzealnictwa, w tym edukacji muzealnej. Członkini m.in. Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.

Urszula Abłażewicz-Górnicka

Doktor nauk społecznych, specjalizuje się w problematyce kapitału społecznego, zróżnicowania społecznego, socjologii muzyki i socjologii przestrzeni. Autorka i współautorka badań i publikacji w tym zakresie. Publikowała m.in. w „Pograniczu. Studiach Społecznych”, „Kulturze Współczesnej”, „Opuscula Sociologica”. Autorka rozprawy doktorskiej pt. „Kapitał społeczny a zróżnicowanie mieszkańców na przykładzie województwa podlaskiego”, obronionej w 2011 roku. Uczestniczka projektów badawczych realizowanych przez Fundację SocLab i Białostocki Ośrodek Badań i Inicjatyw Społecznych (BOBiS).

Maciej Białous

Doktor nauk społecznych, w pracy naukowej zajmuje się m.in. tematyką polityki kulturalnej oraz socjologii kultury. Autor książki „Społeczna konstrukcja filmów historycznych” i szeregu artykułów naukowych. Członek zarządu Fundacji SocLab. Edukator kulturalny doświadczony w realizacji lokalnych i ogólnopolskich projektów, takich jak: „Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej”, „Akademia Dokumentalna Docs Against Gravity”, „Polska światłoczuła”. Współpracuje z Dyskusyjnymi Klubami Filmowymi w Białymstoku, Augustowie, Hajnówce i Sokółce. Od roku 2014 współorganizator międzynarodowego festiwalu filmów krótkometrażowych „ŻubrOFFka”.

Aleksandra Porankiewicz-Żukowska

doktor nauk społecznych, autorka KSIĄŻKI „Między jednostka a strukturą społeczną. Tożsamość w teorii Sheldona Strykera i Petera J. Burke’a”. już Podczas studiów na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu specjalizowała się w zagadnieniach związanych z antropologią i socjologią wizualną, pracę magisterską poświęcając problematyce graffiti. związana z Katedrą Socjologii Collegium Civitas w Warszawie, pracowała również w Pracowni Badań Społecznych w Sopocie. Od 2001 roku pracuje w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. Jest autorką artykułów naukowych publikowanych m.in. w „Kulturze i społeczeństwie” oraz „Studies in Logic, Grammar and Rhetoric”. Przez wiele lat pełniła funkcję koordynatora regionalnego Ośrodka Realizacji Badań Socjologicznych Polskiej Akademii Nauk i Millward Brown Polska, w latach 2006–2016 prowadziła własną firmę badawczą, projektując i realizując badania o zasięgu ogólnopolskim, europejskim i globalnym – m.in. Programme For International Student Assesment, Europejski Sondaż Społeczny, badania wyborcze i przedwyborcze, badania edukacyjne na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych. Prowadziła też badania oparte na technikach neuromarketingu, w tym reklam i ikonosfery wizualnej.

 

Pracownia sztuki społecznej

Otwarte i interdyscyplinarne przedsięwzięcie o charakterze badawczym, edukacyjnym, kulturalnym i społecznym. Poprzez sztukę społeczną rozumiemy aktywność społeczno-obywatelską, w ramach której zarówno artyści, jak i nie-artyści (badacze społeczni, animatorzy kultury, aktywiści, edukatorzy, liderzy lokalni), posługują się sztuką w celu rozpoznawania potrzeb społecznych i inicjowania zmiany społecznej. Pracownia powstała w 2014 roku przy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku, od kwietnia 2018 roku funkcjonuje w strukturze Instytutu Socjologii. Cele pracowni obejmują: projektowanie i realizację badań aktywizujących i wykorzystujących metodologię opartą na sztuce (art-based research practice) oraz badań zorientowanych tematycznie na sferę kultury; działania projektowe, animacyjne, interwencyjne w środowiskach lokalnych; organizację dyskusji, warsztatów i innych spotkań o podobnym charakterze; rozwijanie współpracy między środowiskami artystycznym i naukowym; współdziałanie z organizacjami i instytucjami kulturalnymi; realizację nowatorskich i interdyscyplinarnych zajęć dydaktycznych w ramach programów uniwersyteckich; testowanie i popularyzację nowych rozwiązań edukacyjnych opartych na sztuce; tworzenie tematycznego księgozbioru; prowadzenie działalności publikacyjnej i wydawniczej.